Sa tử cung là tình trạng thường gặp ở phụ nữ sinh con nhiều lần. Nếu không được điều trị sớm, bệnh có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm.
Sa tử cung là gì?
Sa tử cung (sa dạ con, sa sinh dục) là tình trạng các cơ và dây chằng của sàn chậu bị kéo căng và suy yếu (sa tạng chậu). Sự suy yếu của các cấu trúc hỗ trợ cho phép tử cung di chuyển ra khỏi vị trí bình thường và tụt vào trong âm đạo. Tình trạng này có thể rút ngắn chiều dài của âm đạo, hoặc thậm chí sa xuống đủ xa để nhô ra ngoài qua cửa âm đạo.
Tình trạng sa tử cung sau sinh được mô tả theo từng giai đoạn, cho biết mức độ sa xuống của nó. Các cơ quan vùng chậu khác (chẳng hạn như bàng quang hoặc ruột) cũng có thể bị sa vào âm đạo. Bốn mức độ sa dạ con bao gồm:
Giai đoạn I: Tử cung nằm ở nửa trên của âm đạo;
Giai đoạn II: Tử cung đã hạ xuống gần đến lỗ âm đạo hoặc thập thò cách cửa âm đạo 1cm trở vào trong;
Giai đoạn III: Tử cung trượt xuống và nhô ra ngoài âm đạo phần lớn;
Giai đoạn IV: Đây là giai đoạn nặng nhất khi toàn bộ tử cung sa hẳn ra ngoài âm đạo.
Nguyên nhân gây bệnh sa tử cung là gì?
Các yếu tố gây suy yếu cơ vùng chậu dẫn đến sa sinh dục bao gồm:
- Mang thai
- Chuyển dạ kéo dài hoặc sinh khó, tổn thương vùng hội âm khi sinh em bé
- Tăng cân hoặc béo phì
- Tiêu chảy – táo bón mãn tính
- Sinh con nặng cân qua đường âm đạo
- Lão hóa gây suy yếu cơ vùng chậu
- Giảm estrogen (sau thời kỳ mãn kinh)
- Tăng áp lực trong ổ bụng (béo phì, ho mạn tính, khối u vùng chậu, táo bón, cổ trướng, thường xuyên phải nâng đỡ vật nặng…)
Đối tượng dễ bị mắc sa tử cung
Bệnh sa tử cung có thể gặp ở mọi phụ nữ nhưng các trường hợp sau được cho là có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
- Những phụ nữ đã trải qua quá trình sinh đẻ, đặc biệt là những trường hợp đẻ thường.
- Thai nhi quá lớn, mang đa thai hoặc thời gian chuyển dạ quá lâu cũng có thể làm tăng nguy cơ bị sa tử cung.
- Sau sinh, phụ nữ không kiêng cữ mà thường xuyên vận động, mang vác nặng khiến phần đáy bụng phải co bóp nhiều và dễ gây tổn thương tử cung, từ đó dẫn tới bệnh sa tử cung.
- Phụ nữ ở giai đoạn tiền mãn kinh, phụ nữ trung niên cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những phụ nữ trẻ tuổi.
- Phụ nữ mang thai nhiều lần và liên tiếp trong thời gian ngắn.
- Bệnh nhân đã từng trải qua phẫu thuật tử cung.
Các triệu chứng sa tử cung
- Các triệu chứng đường âm đạo
- Cảm giác nặng nề hoặc áp lực trong vùng chậu;
- Nhìn thấy hoặc cảm thấy khối phồng;
- Cảm giác nặng nề, có sức ép ở âm đạo;
- Tiết dịch bất thường hoặc quá nhiều từ âm đạo;
- Cổ tử cung tụt qua lỗ âm đạo;
- Đau ở vùng khung chậu, bụng dưới hoặc lưng.
- Triệu chứng tiết niệu
- Nhiễm trùng bàng quang với mức độ thường xuyên;
- Các vấn đề về tiểu tiện, bao gồm đi tiểu không tự chủ với tần suất đi tiểu thường xuyên, tiểu gấp hoặc són tiểu.
- Triệu chứng ruột
- Không kiểm soát được tình trạng đầy hơi, phân lỏng hoặc rắn
- Táo bón
- Cần dùng tay hoặc rặn ép (tác động xung quanh âm đạo hoặc đáy chậu) để việc đại tiện dễ dàng hơn.
- Các triệu chứng tình dục
- Đau hoặc khó khăn khi giao hợp;
- Giảm cảm giác tình dục.
Các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn khi bạn đứng hoặc đi bộ trong thời gian dài. Ở những hoạt động này trọng lực tạo thêm áp lực lên các cơ vùng chậu.
Cách điều trị sa tử cung
Tùy vào tình trạng của người bệnh, mục tiêu điều trị có muốn có con trong tương lai hay không, bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị phù hợp cho bạn. Các phương pháp điều trị như:
- Lựa chọn phẫu thuật
- Cắt tử cung và sửa chữa sa cổ tử cung: Bệnh có thể được điều trị theo phương pháp cổ điển là cắt tử cung. Cắt tử cung được áp dụng trong những trường hợp sa tử cung nặng nhất với hầu hết các phẫu thuật được thực hiện là cắt toàn bộ tử cung hoặc bán phần (cắt một phần tử cung nhưng không cắt cổ tử cung). Bác sĩ sẽ quyết định phương pháp cắt tử cung nào phù hợp với tình trạng cụ thể của bạn. Bên cạnh đó, bất cứ phần nào của thành âm đạo, niệu đạo, bàng quang hoặc trực tràng đều có thể được phẫu thuật cùng một lúc. Cắt tử cung là một cuộc phẫu thuật lớn, và cắt bỏ tử cung có nghĩa là không thể mang thai được nữa.
- Treo tử cung qua nội soi ổ bụng, mở bụng hở hoặc ngả âm đạo: phẫu thuật được sử dụng để thực hiện treo tử cung, phục hồi sự nâng đỡ tử cung và cấu trúc của sàn chậu. Bác sĩ có thể sử dụng mảnh ghép tổng hợp không tan (tồn tại suốt đời sau khi đặt vào cơ thể) để thay thế các cấu trúc cân, mạc, dây chằng bị hư hại của chính bạn. Các phẫu thuật phục hồi sàn chậu kỹ thuật cao, tiên tiến này, hiện nay được ứng dụng rộng rãi trên khắp thế giới vì đây là phẫu thuật xâm lấn tối thiểu và hiệu quả để điều trị sa cổ tử cung.
- Các lựa chọn không phẫu thuật
- Bài tập cơ sàn chậu: Các bài tập đặc biệt, được gọi là Kegel, có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ sàn chậu. Đây có thể là phương pháp điều trị duy nhất cần thiết trong những trường hợp sa tử cung nhẹ. Để thực hiện bài tập Kegel, hãy siết chặt các cơ vùng chậu của bạn như thể bạn đang cố gắng kìm hãm nước tiểu. Giữ chặt cơ trong vài giây rồi thả ra. Lặp lại 10 lần. Bạn có thể thực hiện các bài tập này ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào (4-6 lần/ngày).
- Tập vật lý trị liệu sàn chậu với máy tập sàn chậu chuyên sâu: các phác đồ tập sàn chậu trên máy được cập nhật theo phác đồ hiện có trên thế giới, tập phản hồi sinh học, kích thích điện cơ với đầu dò trong âm đạo, đầu dò trong hậu môn hoặc miếng dán điện cơ quanh vùng hậu môn giúp điều trị chuyên biệt thể loại bệnh sàn chậu thuộc đường tiểu, đường sinh dục hay đường hậu môn.
- Đặt vòng nâng tử cung (Pessary) trong âm đạo: Dụng cụ đặt vào âm đạo là một thiết bị vừa vặn bên trong âm đạo của bạn để giữ tử cung ở đúng vị trí. Vòng nâng tử cung được sử dụng để điều trị bệnh ở mức độ trung bình đến nặng, có thể là một lựa chọn điều trị tạm thời hoặc vĩnh viễn tùy mức độ thích hợp, chấp nhận của từng người. Bác sĩ sẽ thăm khám sàn chậu kỹ lưỡng để chỉ định loại vòng và kích thước vòng nâng phù hợp cho bạn, bạn sẽ học cách sử dụng (đặt vào, tháo ra và vệ sinh) để giúp giảm bớt các triệu chứng của bạn. Bác sĩ cũng sẽ tư vấn cho bạn vòng nâng tử cung phù hợp nếu còn quan hệ tình dục. Thuốc nội tiết tố nữ đặt âm đạo thường được sử dụng trong 1 đến 2 tuần đầu mới đặt vòng nâng tử cung để tăng tính chịu đựng và giảm kích ứng đè ép lên mô âm đạo, xói mòn, chảy máu âm đạo.
- Liệu pháp thay thế Estrogen: Liệu pháp thay thế estrogen có thể giúp làm chậm sự suy yếu của các cơ vùng chậu và mô liên kết hỗ trợ tử cung. Có một số tác dụng phụ, chẳng hạn như tăng nguy cơ đông máu, bệnh túi mật và ung thư vú. Bạn cần tham vấn ý kiến bác sĩ để có liệu pháp thay thế estrogen phù hợp hoặc ngưng sử dụng. Tái khám mỗi 03 – 06 tháng nếu dùng nội tiết thay thế.
Sa tử cung có tái phát không?
Hầu hết thời gian, điều trị sa tử cung sau sinh là hiệu quả. Tuy nhiên, đôi khi sa có thể tái phát. Điều này thường xảy ra hơn nếu bạn bị sa cổ tử cung rất nặng, hoặc bạn bị béo phì hoặc phụ nữ trẻ tập thể thao, thể hình nặng.
Trong hầu hết các trường hợp, triển vọng điều trị rất khả quan khi kết hợp điều trị với thay đổi lối sống (duy trì cân nặng và tập thể dục) để giúp phòng ngừa tái phát. Hãy trao đổi với bác sĩ về bất cứ vấn đề gì bạn gặp phải trong quá trình điều trị để bác sĩ có thể cân nhắc điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp cho bạn.
